Edita Saakian
“Aan de andere kant van de wereld woedde op 5 mei 1945 in Azië de oorlog tegen Japan in alle hevigheid nog steeds voort, en ook de bezetting door Japan van het voormalig Nederlands-Indië. De oorlog tegen Japan eindigde op 15 augustus 1945 en hierdoor kwam op deze datum pas formeel een einde aan de Tweede Wereldoorlog”, vertelt Humphrey.
Het begon ooit klein
Vijf jaar geleden begon Humphrey het burgerinitiatief Nederlands-Indië herdenking Tilburg samen met drie initiatiefnemers, omdat hij het verhaal van zijn vader wilde doorgeven.
“Mijn vader was reservist bij het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger(KNIL) en heeft als krijgsgevangen dwangarbeider aan de Birmaspoorlijngewerkt. Toen hij in 2018 postuum werd geëerd met 3 militaire onderscheidingen, merkte ik dat ook jongere familieleden geïnteresseerd waren in zijn verhaal. Dat raakt mij. Dit is het verhaal van zoveel mensen, en het mag niet vergeten worden.”
In het begin was de nog herdenking klein, vertelt hij. “In 2021 kwamen er zo’n dertig mensen. Vorig jaar waren dat er ongeveer 230. Dat laat zien dat het leeft, dat het onderwerp steeds belangrijker wordt.”
Aankomst in Nederland
Humphrey deelt ook zijn eigen geschiedenis. “In januari 1958 kwamen mijn ouders en ik vanuit Indonesië naar Nederland. Ik was drie jaar oud. We reisden met de boot, want er gingen toen nog weinig vliegtuigen naar Nederland. Het was een lange reis van drieënhalve week, vanuit Jakarta naar de – heel toepasselijk – Javakade in Amsterdam. En we kwamen aan in het midden van de winter, met alleen zomerkleding. Familieleden die al in Nederland woonden, verwelkomden ons gelukkig met warme winterkleding.”
“In 1969 verhuisden we van Mierlo definitief naar Tilburg, en sindsdien heb ik een sterke band met deze stad. Tilburg is voor veel Indische Nederlanders een nieuw thuis geworden.”
Het Zand en Zorgvlied
Volgens Humphrey hoort deze geschiedenis bij Tilburg. “In de jaren 50 kwamen hier veel Indische gezinnen wonen, vaak in wijken zoals het Zand en Zorgvlied. Het is belangrijk dat we daar bij stil blijven staan en dat de hele stad deze verhalen kent.”
Jongere generaties nemen het over
Wat Humphrey vooral bijzonder vindt, is dat ook steeds meer jongeren betrokken raken. “De eerste generatie sprak niet over de verhalen uit de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië, de tweede generatie stelde weinig vragen vanwege het leed dat hun ouders hebben meegemaakt. Maar de derde en vierde generatie zijn nieuwsgierig en willen de verhalen doorgeven. Dat is heel belangrijk.”
Steeds meer jonge mensen met een achtergrond uit het voormalig Nederlands-Indië doen daarom mee aan de herdenking, houden toespraken en leggen kransen. “Zo zorgen we dat deze geschiedenis blijft leven.”
Een dag van respect en verbinding
Voor Humphrey is de herdenking veel meer dan een moment van stilte. “Het is een dag om respect te tonen, om te denken aan wat er is gebeurd en om samen te komen. Het verbindt ons, maakt ons bewust van onze vrijheid en van onze gedeelde geschiedenis.”
Hij hoopt dat de Tilburgse gemeenschap deze bijzondere dag blijft steunen en dat de herdenking nog jaren een plek van betekenis mag zijn. “Zo zorgen we ervoor dat de verhalen van Nederlands-Indië niet verloren gaan.”
Vrijheidspark en Factorium
De herdenking vindt vrijdagavond 15 augustus plaats om 19.00 uur bij het Vrijheidspark. Dit jaar wordt de herdenking nét even anders, vertelt de voorzitter. “Normaal gesproken is het een plechtige bijeenkomst met toespraken, kransleggingen, zang en muziek. Maar dit keer doen we er iets extra’s bij: een herdenkingsconcert in de theaterzaal van het Factorium, na de ceremoniële herdenking, in het kader van 80 jaar vrijheid. Daar hoor je een mix van Indische, Nederlandse en Engelstalige liedjes, gezongen en gespeeld door verschillende artiesten.”
