Angela Weisz
Wat femicide onderscheidt van andere vormen van moord, is dat het doelgericht is op een vrouw. Vrouwenmoord, noemt Veerle Slegers het ook wel. Slegers is directeur van Feniks, het emancipatie expertise centrum in Tilburg. “De meeste mensen beseffen niet dat vrouwen het meest gevaar lopen in hun eigen omgeving.” Het zou je eigen man, vriend of buurman kunnen zijn. Alle gevallen van femicide hebben één ding gemeen: gender is altijd een motief.
Femicide kent geen afkomst, leeftijd, sociale klasse of religie. Partners of ex-partners plegen de moord vaak in de vorm van huiselijk geweld. “Intieme terreur, noemen we dat met een moderne term”, zegt Slegers. Femicide gebeurt nooit ineens. Daar gaat een hele periode van ellende aan vooraf, te herkennen aan bepaalde patronen.
Femicide in Tilburg
In Tilburg werden de afgelopen drie jaar 32 vrouwen slachtoffer van (een poging tot) moord of doodslag. In de zomer van 2023 is in de gemeenteraad een motie aangenomen om femicide proactief aan te pakken. De gemeente wil bijvoorbeeld dat de politie de voorvallen beter in kaart brengt. Ook de directeur van Feniks staat achter dit registratiebelang. “Agenten moeten nauwkeuriger de relatie tussen slachtoffer en dader registreren. Als je dat doet, ga je eerder bepaalde patronen ontdekken die passen bij femicide. Op die manier kun je sneller handelen en ingrijpen voordat een situatie escaleert.”
De Tilburgse gemeente wil ook dat aangifte doen makkelijker moet voor slachtoffers van intieme terreur. Slegers zegt hierover het volgende: “Wanneer je als vrouw al sterk genoeg in je schoenen staat om aangifte te doen, moet je je eerst online melden. Daarna kun je pas na twee weken terecht op het politiebureau. In de tijd ertussen kan nog zoveel gebeuren. Het is echt belangrijk dat professionals al goed op de hoogte zijn van de voorbodes.”
Tekst gaat verder onder de afbeelding
Verschillende vormen van femicide
In een relatie met intieme terreur kunnen vrouwen signalen van dwang ervaren. “Vaak zie je dat zo’n man alles precies op zijn manier wil. Hij kan er niet tegen dat zijn partner een eigen leven leidt en zelf beslissingen neemt.” Volgens Slegers willen mannen, vooral met pathologische stoornissen zoals narcisme, volledige zeggenschap over het leven van een vrouw. Vroeg of laat gaat dat mis. “Wanneer een vrouw zich probeert te onttrekken aan die macht, kan die man dat niet hebben: ‘als ik haar niet kan krijgen, dan niemand.’”
In sommige culturen wordt femicide door familieleden gepleegd, omdat de vrouw volgens hen de familie te schande maakt. Bijvoorbeeld vanwege een zwangerschap voor het huwelijk. Dit heet eerwraak en is bedoeld om de reputatie van de familie te beschermen. “Hetzelfde zou niet met hun zonen gebeuren,” zegt Slegers. “Het is doelbewust gericht op een vrouw en daarmee ook femicide.”
Empowerment
Vaak wordt femicide in de media afgedaan als een familiedrama. “Het is natuurlijk ook een drama, maar daar hoort de focus niet op te liggen,” vertelt Slegers. “In bijna alle gevallen is het zo dat een man een vrouw vermoordt, vaak de moeder van zijn kinderen.” Door het femicide te noemen, creëer je meer bewustzijn rondom gendergerelateerd geweld tegen vrouwen.
Vaak voelen vrouwen een enorme schaamte over de situatie waar ze zich in bevinden. “Dat maakt het voor hen ook moeilijk om uit een relatie te stappen. Ze geven vaak zichzelf de schuld en zijn onzeker geworden.” Feniks probeert deze vrouwen te helpen sterker in hun schoenen te staan. Door middel van cursussen, in bijvoorbeeld zelfverdediging. “Maar we leren vrouwen ook mentaal sterker zijn. Die empowerment, kan helpen om het zelfvertrouwen weer terug te krijgen.”
Mannenprobleem
Volgens Slegers is er meer nodig om femicide aan te pakken in Tilburg. “Er moet een mogelijkheid zijn voor bezorgden, om een melding te maken wanneer zij het gevoel hebben dat iemand slachtoffer kan worden van femicide. Dit moet op een laagdrempelige manier.”
Ook huisvesting behoort tot een deel van de oplossing. Vrouwen die te maken hebben met intieme terreur weten niet waar ze anders terecht kunnen. Ze blijven vaker hangen in een gevaarlijke situatie, in de hoop dat het beter wordt. “Wanneer deze vrouwen het gevoel krijgen dat ze weg kunnen gaan omdat er een plek voor ze is, zullen ze ook eerder weg gaan. Daarmee wordt het aantal femicide gevallen ook minder.”
Mannen zijn niet alleen de oorzaak van het probleem. Vooralsnog wordt femicide afgedaan als een vrouwenprobleem, iets wat vrouwen wordt aangedaan. Daar moeten we van af, zegt Slegers. “Er moeten gesprekken gevoerd worden met mannen en met jongens. Over genderrollen en traditionele rolverdeling. Over de gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen. Maak mannen ook onderdeel van de oplossing.”
