Heyboer 1957-1975 – geen toevallige keuze

“De keuze van deze verkooptentoonstelling voor de periode 1957-1975 uit het werk van Anton Heyboer (1924-2005), is geen toevallige. In 1957 ligt het begin van zijn nationale en internationale carrière. Galerie Espace houdt in dat jaar de eerste omvangrijke tentoonstelling van zijn werk. Tot aan 1975 vertoont de bekendheid van en waardering voor zijn werk een stijgende lijn. Begin 70er jaren is hij zelfs de best betaalde kunstenaar van Nederland. In 1975 komt een abrupt einde aan het succesverhaal als hij de in het Stedelijk Museum geëxposeerde schilderijen met roze verf overschildert. Het succes is te groot voor de persoon Heyboer.”

Met dit voorwoord uit de prachtige catalogus van de tentoonstelling in Galerie Oisterwijk is meteen de vraag uit de titel beantwoord. Zo kennen we Heyboer: energiek en impulsief.

Tekst en foto’s: Wilfred van der Velden

Roze verf

Op een rustige morgen wandel ik de galerie binnen waar op dat moment niemand is. Een heerlijk moment waarop ik alvast de werken van Heyboer in me op kan nemen. Kort daarna word ik met koffie en bonbons verwelkomd door galeriehouder Bert Arts. Meteen volgen mooie en ook trieste verhalen over Heyboer. Over zijn ontberingen tijdens dwangarbeid in de Tweede Wereldoorlog of de ruzies die hij maakte binnen de kunstwereld aan het einde van zijn carrière. Maar ook wat lichtere anekdotes over de roze verf waarmee Heyboer zijn schilderijen zou hebben overgeschilderd. Arts staat in contact met Lotti Voute, één van de vrouwen van Heyboer. En zij vertelde hem dat er nooit sprake was van roze verf. Dat gebruikte Heyboer niet. Wel gebruike hij witte verf en daarmee overschilderde hij rode delen. En die menging leidt tot roze, logisch toch?

Anton Heyboer Genootschap

Ook komt het onlangs mede door Bert Arts opgerichte Anton Heyboer Genootschap aan de orde, dat zich inzet voor het bevorderen van de interesse in, en kennis van, het werk en leven van de kunstenaar. Dat gebeurt bijvoorbeeld via tentoonstellingen, het verspreiden van informatie en het publiceren van boeken. Ook al is het stof nog niet neer gedaald en zijn nog niet alle bestuursleden bekend, toch staan er al veel activiteiten op de planning. Er wordt gewerkt aan een fotoboek en misschien een tentoonstelling met 40 etsen die Heyboer ook voor de NTS maakte en nog enkele wat kleinschaligere projecten.

Symbolentaal

Na de koffie volgt een rondleiding langs de werken die op chronologische volgorde hangen. Er is gekozen voor een breed overzicht van de verschillende technieken die Heyboer gebruikte, zoals fotografie, mixed media, tekeningen en schilderijen. Elk werk spettert van de muren af in zijn heftigheid en expressie. Prominent aanwezig en alom geprezen door Bert Arts zijn de etsen. Etsen die vol staan met de symbolentaal die zo kenmerkend is voor Heyboer. Symbolen zoals “het bewustzijn”, “de onschuld” en “het onvervormde”. Universele symbolen die al zijn werken kenmerken, vaak gecombineerd met handgeschreven teksten. Wat mij opvalt is dat Heyboer, ondanks zijn vele ontberingen, geen symbolen gebruikte met negatieve lading. Symbolen voor haat of wraak ontbreken. Op mijn opmerking hierover antwoordt de galerist dat de kunstenaar inderdaad zijn kwelgeesten uit de Tweede Wereldoorlog had vergeven. En dat hij vooruit keek en via de kunst zijn leven vierde.

Volgens Arts is de boodschap van Heyboer geen echo uit het verleden maar staat deze vandaag de dag nog steeds als een huis. Dat zal altijd zo blijven en geldt voor elk leven. Zelfs in een werk met enkele lijnen zindert deze ziel.

Te zien bij Galerie Oisterwijk